Khí máu chứa những thông tin quan trọng về sức khỏe thông qua nồng độ khí carbonic, oxy và nhiều chỉ số khác. Xét nghiệm được thực hiện khi bác sĩ muốn kiểm tra tình trạng rối loạn oxy hóa máu và cân bằng kiềm toan của bệnh nhân. Muốn biết được những chỉ số liên quan, bác sĩ cần sử dụng một thiết bị xét nghiệm chuyên dụng, đó chính là máy xét nghiệm khí máu! Vậy thiết bị này là gì? Hoạt động như thế nào? Cùng Đất Việt Medical tìm hiểu ngay sau đây!

Máy xét nghiệm khí máu là gì? Công dụng của máy phân tích khí máu

Khí máu là một loại xét nghiệm quan trọng trong lĩnh vực hồi sức cấp cứu. Trong đó, máu sẽ được bác sĩ sử dụng khi muốn phân tích, đánh giá tình trạng chuyển hóa của cơ thể. 

Để phân tích, bác sĩ sẽ sử dụng thiết bị chuyên dụng là máy phân tích khí máu. Cụ thể, máy phân tích khí máu là loại máy cung cấp các chỉ số như pH máu, PaCO2 (áp suất khí carbonic trong động mạch máu), HCO3- (nồng độ bicarbonat trong huyết tương), SaO2 (độ bão hòa oxy trong động mạch máu), PaO2 (áp suất riêng của oxy hòa tan trong động mạch máu),...Các thông số này giúp bác sĩ được đánh giá tình trạng oxy hóa, tình trạng thông khí, tình trạng cân bằng kiềm toan của bệnh nhân. 

Những thông tin về các chỉ số trên rất quan trọng trong chẩn đoán, tầm soát và phục vụ điều trị các bệnh lý liên quan đến thận, hô hấp, tim mạch, tiêu hóa, thần kinh và tiết niệu. Đối với các bệnh nhân cần thở máy, việc thực hiện xét nghiệm khí máu trước khi thở máy sẽ giúp nhân viên y tế điều chỉnh thông số thở máy sao cho phù hợp với tình trạng của bệnh nhân. 

Khi nào bệnh nhân được chỉ định thực hiện xét nghiệm bằng máy xét nghiệm khí máu?

Xét nghiệm khí máu động mạch có thể được chỉ định trong những trường hợp sau: 

• Bệnh nhân có biểu hiện mất cân bằng oxy/carbon dioxide hoặc mất cân bằng nồng độ pH. Các biểu hiện có thể có như nôn mửa, thở gấp, thở ngắn,...
• Bệnh nhân bị những vấn đề hô hấp, suy hô hấp.
• Bệnh nhân mắc bệnh thận, chuyển hóa.
• Bệnh nhân đang điều trị bệnh (xét nghiệm khí máu được thực hiện để theo dõi khả năng đáp ứng điều trị của bệnh nhân, từ đó có những điều chỉnh phù hợp để đạt hiệu quả điều trị cao nhất).
• Trường hợp người bị chấn thương (đầu, cổ,...), gây ảnh hưởng đến thường thở.
• Người bị hôn mê kéo dài.
• Bệnh nhân cần phẫu thuật não, tim.
• Trường hợp cần theo dõi tình trạng oxy về mô, tế bào khi cần cấp cứu.
• Trường hợp trước khi phẫu thuật vùng lồng ngực hoặc vùng bụng cao. 
• Trường hợp trẻ có biểu hiện bất thường về hô hấp. 

Tuy nhiên, khi bệnh nhân bị phình động mạch, động mạch ghép bị hỏng, rối loạn đông máu chưa điều chỉnh, tăng huyết áp kịch phát, nhiễm trùng tại chỗ,...thì tuyệt đối không được làm xét nghiệm khí máu.

Cách lấy máu để phân tích khí máu 

Quy trình xét nghiệm khí máu không quá phức tạp. Khi lấy máu cho bệnh nhân, nhân viên y tế cần chú ý thao tác đúng kỹ thuật, tránh gây đau đớn và chảy máu quá nhiều ở bệnh nhân. Đồng thời, bác sĩ cần lưu ý bệnh nhân không được sử dụng những loại thực phẩm hoặc loại thuốc ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. 

Do xét nghiệm khí máu có hai loại là: Xét nghiệm khí máu tĩnh mạch và xét nghiệm khí máu tĩnh mạch, nên nhân viên y tế cần lấy máu cho đúng với hai vị trí của từng loại xét nghiệm:

• Với xét nghiệm khí máu tĩnh mạch: Lấy mẫu máu hút từ tĩnh mạch cánh tay hoặc tĩnh mạch chân.
• Với xét nghiệm khí máu động mạch: Lấy máu từ động mạch khủy tay, đùi hoặc cổ. 

Cách đọc kết quả trên máy xét nghiệm khí máu

Máy phân tích khí máu có thể cung cấp nhiều chỉ số quan trọng, trong đó có những chỉ số sau: 

Độ pH

Đo pH là đo độ axit của máu, tức là mức độ cân bằng giữa tính acid và bazơ trong cơ thể của bệnh nhân. Độ pH trong máu ổn định từ 7.35 - 7.45. Nếu độ pH cao hơn 7.45 nghĩa là máu quá kiềm (alkalosis), ngược lại nếu độ pH thấp hơn 7.35 thì máu quá axit (acidosis). 

PaO2

PaO2 là áp suất oxy trong máu ở động mạch. Chỉ số này phản ánh khả năng trao đổi oxy giữa phổi và máu. Giá trị tham chiếu của PaO2 là từ 80 - 100 mmHg. Nếu PaO2 mmHg cao hơn 100 thì máu dư oxy và nếu PaO2 nhỏ hơn 80 mmHg thì máu thiếu oxy. 

SaO2

Chỉ số SaO2 cho biết độ bão hòa oxy của máu trong động mạch. Mức SaO2 tham chiếu ở người khỏe mạnh là từ 95 - 100%. Tình trạng tăng/giảm SaO2 so với giá trị tham chiếu có nghĩa là máu thừa/thiếu oxy. 

PaCO2

Đây là chỉ số đo áp suất của khí carbon dioxide trong máu của động mạch, đồng thời phản ánh khả năng trao đổi khí CO2 trong cơ thể. Giá trị PaCO2 tham chiếu là từ 35 - 45 mmHg, giá trị cao hoặc thấp hơn có nghĩa là máu thừa/thiếu khí CO2. 

HCO3

Chỉ số này đo lượng HCO3 trong máu, phản ánh mức độ cân bằng giữa acid và bazơ. Mức độ HCO3 ở người khỏe mạnh là từ 22 - 26 mEq/L. Tình trạng HCO3 cao hoặc thấp hơn giá trị tham chiếu có nghĩa là máu quá kiềm hoặc quá axit. 

BE (Base Excess)

Chỉ số BE đo lượng bazơ cao hoặc thấp trong máu, phản ánh mức độ cân bằng giữa nồng độ bazơ thực tế và nồng độ bazơ lý tưởng. Mức độ BE ở người khỏe mạnh là từ -2 đến +2 mEq/L. Nếu kết quả xét nghiệm khí máu cung cấp là tăng hoặc giảm hơn giá trị tham chiếu thì máu của người bệnh đang thiếu/thừa bazơ. 

Như vậy, có thể kết luận rằng máy xét nghiệm khí máu là một thiết bị vô cùng quan trọng để theo dõi tình trạng ổn định hoặc mất cân bằng các chức năng hô hấp, tim mạch, tiêu hóa, thận, thần kinh và bài tiết. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm được chính xác, phòng khám nên sử dụng những thiết bị xét nghiệm khí máu uy tín, có thương hiệu, chứng nhận đầy đủ và rõ ràng. 

Hy vọng, bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin quan trọng về máy phân tích khí máu và khi nào cần chỉ định thực hiện xét nghiệm cho bệnh nhân. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết của Đất Việt Medical.